MÜLAKAT NEDİR?

İki kişi veya bir kişi ile bir grup arasında sözlü bilgi alışverişidir. Belirli bir amaç doğrultusunda yapılan yüzyüze görüşmedir. Bu bilgi alışverişi her zaman olmasa da genellikle planlanmıştır. İki tarafın da konuşma ve dinlemesini içerir.

* Belirli bir amaç doğrultusunda iş adamı, siyasetçi, öğrenci, sanatçı ile yapılan gö­rüşmeye mülakat denir.

 

* Mülakat yapacak kişi hangi konuda mülakat yapılacaksa o konuyla ilgili araş­tırma yapmalı ve mülakat yapılacak kişi ile ilgili ön hazırlık yapmalıdır.

* Mülakat yapacak kişi soruları önceden tespit etmeli.

* Mülakat yapılacak kişinin konumuna, ilgisine göre konu tespit edilmelidir.

* Mülakat yapılan kişinin düşünceleri, herhangi bir yorum katılmadan aktarılma­lıdır.

* Mülakat yapılacak kişiden randevu talep edildikten sonra mülakatın içeriğinin ne olacağı veya ne tür soruların sorulacağı bildirilmelidir.

* Mülakat sırasında konuşulan konuya göre sorular yöneltilebilir. Tam açıklanma­yan veya açıklanmasının istenildiği sorular sorulabilir.

* Yapılan mülakatlar gazetelerde ve dergilerde yayımlanır.

Örnek Soru:

Aşağıdaki ifadelerden hangisi mülakat ile röportajın benzer yönlerinden biri değildir?

A) İlgi çekici yönlerin belirtilmesi

B) Resim ve belgelerle zenginleştirip okura sunulması

C) Gazete ve dergilerde yayımlanması

D) Ön hazırlık yapılması

E) Tanzimat'la birlikte edebiyatımıza girmesi

Cevap: B

 

Uygulama:

Aşağıdaki ifadeler doğru ise "D", yanlış ise "Y" yazınız.

* (.....) Mülakat yapılacak kişi hakkında ön bilgi edinilir.

* (.....) Mülakat sonrası cevaplar mülakatı yapan kişi tarafından seçilerek yayım­lanır.

* (.....) Mülakatı yapan kişi kendi görüşlerini katarak okuyucuya sunar.

* (.....) Sorular önceden hazırlanmalıdır; ancak mülakat esnasında konunun akı­şına göre farklı sorular da sorulabilir.

 

Örnek Soru:

Bir amaç doğrultusunda, bir kişiyle yapılan görüşmeye..................denir. Bu tür gö­rüşmeler soru cevap şeklinde oluşur ve yorum katılmadan yayımlanır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Söyleşi

B) Söylev

C) Mülakat

D) Anı

E) Röportaj

Cevap: C

 

Örnek Soru:

-   Roman yazmaya okul yıllarında başladığınızı belirtmiştiniz. O yıllarda yayımla­nan eseriniz oldu mu?

-   Ortaokulda iken dört beş roman yazdım. Onlara roman denilebilir mi bilmiyorum? Bunlar kitap olarak yayımlandı. Gazetelere götürdüm. Bunları tefrika ettiler.

-    Yanlış hatırlamıyorsam ilk olarak "Hayat ve Istırap" adlı eseriniz tefrika edilmişti.

-    Evet, ilk tefrika edilen eserim. Bunun çok ilginç bir hikâyesi var...

Yukarıdaki parça aşağıdaki türlerin hangisinden alınmış olabilir?

A) Makale

B) Deneme

C) Fıkra

D) Sohbet

E) Mülakat

Cevap: E

MÜLAKAT YÖNTEMLERİ VE TÜRLERİ

Herhangi bir iş görüşmesi farklı şekillerde uygulanabilir. Görüşmeciler, farklı görüşme yöntemlerini uygulayarak söz konusu pozisyon için en uygun adayı belirlemeye çalışırlar. Görüşmenin çeşidine göre, görüşmenin yapısı, sorulacak sorular ve ölçülmek istenen nitelikler ve yetkinlikler farklılık gösterebilir. Altı farklı görüşme çeşidinden bahsedebiliriz:

1.Birebir Görüşmeler
2.Panel Görüşmeler
3.Çalışma Arkadaşları Grubu
4.Sıralı Görüşmeler
5.Değerlendirme Merkezi
6.Telefon Görüşmeler

BİREBİR GÖRÜŞMELER

Yapılandırılmamış mülakat da denir.

En çok kullanılan, esnek ama sonuçları çok tartışılan bir yöntemdir. Aday ile tüm görüşmeler bire bir olarak, yalnız yapılır. Bu yöntemde subjektif değerlendirmelerin görüşmeyi etkilemesi kaçınılmazdır; uygulanması halinde görüşme sürecinin çok iyi planlanması ve etkin bir ön hazırlık yapılması şarttır. Birebir görüşmeler genellikle işveren firmanın bir temsilcisi tarafından yürütülür. Bu görüşmelerin yapısı önceden belirlenebileceği gibi, sohbet havasında da geçebilir. Amaç, söz konusu pozisyon için uygunluk derecesinin belirlenmesidir. Bazı firmalar, birebir görüşmeleri çok rahat ve sohbet havasında yürütmeyi tercih eder. Bunun aday üzerinde rahatlatıcı etki yaptığına ve bilgi alış verişini kolaylaştırdığı savunulur. Buna karşılık bazı firmalar "stres görüşmesi" denilen ve adayın doğal tepkilerini ortaya çıkardığı savunulan yöntemleri kullanmayı tercih eder. Birebir görüşmelerin en büyük dezavantajı değerlendirmenin tek bir kişi tarafından yapılması ve daha subjektif kararların verilmesine neden olmasıdır.

Bu tür görüşmelerde katılımcıya görüşmeyi yönlendirme imkanı verilmiştir. Açık uçlu soruar sorulur. �Son işinizde hakkında neler söyleyebilirsiniz?� vb.

Amaç, tartışmalarda alınmayacak bilgi, duygu ve davranışalr hakkında bilgi almaktır. Bu görüşmeyi katılımcılar kontrol ettiğinden, yapılandırılmış sorular sorular sorulmadığından katılımcıları birbirleri ile karşılaştırmak zordur. Bu yöntem daha çok üst düzey yönetici seçiminde kullanılır.

PANEL GÖRÜŞMELER

Bu yöntem, ikiden fazla görüşmecinin veya yöneticinin, birlikte, tek bir aday ile yaptıkları görüşmelerdir. Genellikle çok sayıda elemanın farklı bölümlerde işe alınması planlandığında "toplu alımlar" tercih edilir ve özellikle bankacılık sektöründe sıklıkla kullanılır. Adayı zorlayıcı bir yöntemdir. Şirket açısından bakıldığında ise iyi bir panel yöneticisi ve koordinasyon olduğu takdirde sağlıklı sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.

ÇALIŞMA ARKADAŞLARI GRUBU

Bu yöntem, son yıllarda gittikçe daha fazla önem kazanan ekip / takım anlayışının eleman seçme sistemine yansımasıdır. Bu yöntemde seçimin ağırlığı, seçilecek kişinin birlikte çalışacağı ekip üyelerindedir. Bir anlamda panel yöntemine dönüştüğü söylenebilir. Ancak buradaki görüşmenin asıl amacı gruba uyumun ölçülmesidir. Ekip çalışması ve proje bazlı işlerde kullanımın olumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir. Bu tür küçük gruplardan oluşan iş görüşmelerinin amacı daha çok derinlemesine bir görüşme yapmak veya teknik bilgiyi ölçmektir. Bu yöntem ayrıca son işe alım kararını vermeyecekleri halde, başka çalışanların da işe alım sürecinde rol almalarını sağlar. En büyük avantajı, uzun vadede birlikte çalışması söz konusu olan kişilerin önceden birbirlerini tanımalarını sağlamasıdır. Ayrıca çalışanların işe alım sürecine dahil edilmesi onları motive etmekte, karar mekanizmasında önemli rol aldıklarını düşünmelerine olanak vermektedir.

SIRALI GÖRÜŞMELER

Sıralı görüşmelerde birebir ancak birbiri ardına yapılan birkaç görüşme söz konusudur. Burada mülakat yapan her kişi, söz konusu pozisyonun tek bir yönünü inceler - tecrübe, teknik bilgi, yönetim becerisi gibi. Sıralı görüşmeler de birebir görüşmelerin bütün dezavantajlarına sahiptir.

DEĞERLENDİRME MERKEZİ

Bu yöntemde panel görüşmelerin tersine, adayların sayısı üçten fazladır. Adaylara, çalışmak istedikleri alan ile ilgili ve/veya genel yöneticilik yeteneklerini ortaya koyabilecekleri örnek olay / olaylar verilir. Belirlenen süre içerisinde eğitilmiş değerlendiriciler olayı izlemekle yetinirler. Süre sonunda örnek olay tartışılır. Adayların bu süre içerisindeki tüm tutum ve davranışları değerlendirmede dikkate alınır. Adaylar, bunun yanı sıra bazı testlerden de geçirilebilir.

TELEFON GÖRÜŞMELERİ

Sonuçları sağlıklı ancak uygulanması zor bir yöntemdir.

Özellikle ülkemizde az kullanılan görüşme tekniklerinden biridir. Kullanılıp kullanılmayacağı kararı yine pozisyona ve görüşmeleri yürütecek olan kişilerin tercihine kalmıştır. Telefon görüşmeleri iki şekilde kullanılabilir:

Bunlardan ilki gazete ilanında verilen telefonlara adayların başvurması ve telefon eden adaylarla görevliler tarafından telefonda bir ön görüşme yapılmasıdır

İkinci bir alternatif ise başvuran adayların özgeçmişleri üzerinden bir ön eleme yapılmasının ardından yüzyüze görüşmelere geçilmeden önce bir ikinci eleme unsuru olarak; veya özgeçmişte açık olmayan bazı konuları aydınlatmak amacı ile telefon görüşmelerinin yürütülmesidir.

Telefon görüşmelerinin en büyük avantajı diğer yöntemlere göre daha hızlı olmasıdır. En acil olarak ihtiyacınız olan bilgileri telefonda öğrenebilirsiniz. Ses tonu, dil hakimiyeti, telaffuz gibi konularda önemli bilgiler verir, ve bu nedenle özellikle telefonda müşteri hizmeti veren birimler için yapılan eleman alımlarında tercih edilen bir yöntemdir.